Tư vấn thiết kế nhà thờ dòng họ, từ đường duy trì truyền thống thờ cúng tổ tiên

Nhà thờ họ hay từ đường là một ngôi nhà dành riêng cho việc thờ cúng tổ tiên của một dòng họ hay từng chi họ tính theo phụ hệ (dòng của cha). Trong những phong cách kiến trúc truyền thống, chúng ta không thể bỏ qua những nét ấn tượng và ý nghĩa của kiến trúc, nội thất nhà thờ họ Việt Nam. Với vai trò tinh thần quan trọng và giá trị nhân văn sâu sắc, việc tư vấn thiết kế nhà thờ họ và thi công xây dựng nhà thờ họ được nhiều gia tộc quan tâm.

Tư vấn thiết kế xây mới nhà thờ giữ nét văn hoá thuần Việt

Cuộc sống hiện đại những hình ảnh làng quê đang dần bị đô thị hóa, nhưng đến lúc nào đó sau một thời gian đi làm ăn nơi xa có khi gần hết cả cuộc đời ở khắp mọi miền đất nước hay định cư ở các nước khác, có người thành đạt cũng có người bình thường tất cả đều nhớ đến ơn nghĩa sinh thành dưỡng dục ông bà cha mẹ, đến những làng quê mà cha ông ta đã từng sinh sống. Nhà thờ họ một hình ảnh đang hiện hữu rất nhiều ở làng quê Việt Nam, là nơi ngày lễ tết con cháu trong dòng họ đoàn tụ, là nơi chúng ta giảng giải cho con cháu về cội nguồn gốc gác của dòng họ mình. Nét đẹp này vốn dĩ xuất phát từ tín ngưỡng thờ tổ tiên của người Việt từ bao đời với mong muốn hướng thiện, đề cao tinh thần hiếu thuận, đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết của cả dòng họ, thể hiện đến ơn nghĩa sinh thành của mỗi con người chúng ta.

Nhà thờ họ nói đơn giản hơn gợi cho ta hình ảnh về cuộc sống của cha ông ta thời xa xưa, là những công trình nhà gỗ kiến trúc chồng rường, thượng rường hạ kẻ, tiền bẩy hậu nghé, trên tam dưới tứ, với cột quân cột con, rui mè, bảy hiên, tầu mái, hoành, trụ trốn, rường bụng, cầu đầu, thượng lương, xà thượng xà hạ, xà nách ván dong, với hoành phi câu đối cửa võng, với tràng kỷ sập gụ tủ chè... phảng phất đâu đấy là hình ảnh của mái đình làng Việt, hay là nét văn hóa của kiến trúc dân tộc.

Hình ảnh 1 công trình nhà thờ họ được xây dựng mới hoàn toàn.

Nhà thờ họ sẽ được xây cất với quy mô, kiến trúc phụ thuộc vào khả năng tài chính và đóng góp của các suất đinh trong họ (từng thành viên nam) và theo địa vị xã hội của những người vai vế trong dòng họ. Phần nội thất, gian giữa thường kiến trúc kiểu mở rộng ra phía tường hậu (chuôi vồ) để xây bệ thờ. Trên bệ thờ đặt các linh toạ hoặc giá gương hoặc (vì tay ngai chạm hình rồng nên còn có tên khác là long ngai). Ngai sẽ là nơi để bài vị tổ tiên hoặc là một ống quyển, hoặc khối hộp chữ nhật sơn son thiếp vàng đứng chứa đựng gia phả, có phủ nhiễu điều bên ngoài. Nơi đây là nơi được xem là linh thiêng nhất, nơi mà linh hồn tổ tiên sẽ ngự trị.

Nếu ai có hỏi trong làng ai mới xây nhà ở xây biệt thự thì nhiều người không biết, nhưng nếu hỏi xây nhà thờ họ thì ai ai cũng biết. Đó cũng là công trình để trong làng nhìn vào, để cho các họ hàng khác nhìn vào. Hiếm lắm khó lắm đó là tinh thần đoàn kết của cả dòng họ, đó là cái tâm của mỗi cá nhân, hay là lòng hảo tâm dâng cho họ của cá nhân thành đạt nhất, mỗi người đều đóng góp để xây nhà thờ dù ít hay nhiều.

Tại làng nghề Sơn Đồng, vốn dĩ có truyền thống mấy trăm năm tham gia công việc tư vấn thiết kế nhà thờ họ cả về kiến trúc bên ngoài lẫn nội thất không gian thờ bên trong. Qua mỗi thời kỳ, vật liệu có thể được cải tiến nhưng cách thi công mới nhưng trong đó vẫn có những nét kiến trúc thừa kế mang đậm chất truyền thống, nét văn hóa cổ truyền của dân tộc, đâu đó vẫn có cong cong mái đình, sân nhà thờ với hồ bán nguyệt... Tất cả đều góp phần giữ gìn nền văn hóa dân tộc, bản sắc uống nước nhớ nguồn của nhân dân ta từ xưa đến nay. Những nhà thờ dần dần mọc lên ở các miền quê hay ở ngay tại các khu thành thị sầm uất thì đó vẫn mãi là các công trình trường tồn với thời gian cho con cháu mai sau noi theo.

Nhà thờ họ là một công trình kiến trúc mang ý nghĩa tâm linh to lớn thể hiện về mặt tinh thần của cả một dòng họ từ thế hệ này qua thế hệ khác. Để thiết kế và xây dựng được một công trình nhà thờ họ đẹp không hề đơn giản và tùy tiện được mà còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, từ phong thủy cho tới tính văn hóa dân tộc.

Tất cả đều phải được nghiên cứu kỹ lưỡng, lên kế hoạch và lựa chọn vật liệu, bởi vậy mà việc tư vấn thiết kế nhà thờ họ bao gồm quá trình lập bản vẽ nhà thờ họ trước khi tiến hành xây dựng là một việc làm không thể thiếu. Thông qua bản vẽ thiết kế chúng ta có thể vẽ ra lộ trình xây dựng hợp lý nhất, thể hiện đúng mong muốn của gia chủ đối với một nơi thờ cúng thiêng liêng của cả dòng họ.

Các công trình nhà thờ dòng họ được tư vấn thiết kế phối cảnh 3D trên máy tính trước khi sản xuất và thi công

Đa dạng phong cách, linh hoạt về diện tích và không gian nhà thờ

Nhà thờ họ tại Việt Nam hiện nay được thiết kế và xây dựng với nhiều kiểu dáng khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu, sở thích, điều kiện kinh tế của dòng họ. Có thể liệt kê tên một số kiểu dáng nhà thờ họ phổ biến được áp dụng nhiều hiện nay như nhà thờ họ 4 mái – 8 mái, nhà thờ mặt bằng chữ Quốc, chữ Công, chữ Đinh, có hậu cung … Sau đây là một số khái niệm kiến trúc của các kiểu nhà thờ họ mà đội ngũ Thông Hồng có khả năng tư vấn thiết kế nhà thờ:

• Nhà thờ họ 4 – 8 mái: là công trình nhà thờ họ truyền thống phổ biến cho các tỉnh miền Bắc. Nhà 4 mái có 1 lớp mái thành 4 mặt có 2 mặt mái chữ A. Nhà 8 mái có 2 lớp mái chồng lên nhau như thế.
• Thiết kế nhà thờ mặt bằng chữ Quốc: là một công trình Nhà thờ họ xây dựng trên mặt bằng như hình chữ Quốc trong tiếng Hán, với kết cấu 4 khối, một khối cổng tam quan, nhà thờ ở giữa cùng với đó là 2 khối dải vũ 2 bên tổng thể tạo thành hình chữ quốc. Không gian dài khoảng 3 gian. Sân trong được thiết kế ngay lối vào trước.
• Thiết kế nhà thờ họ mặt bằng chữ Công: Kiến trúc Nhà thờ họ Việt Nam kiểu chữ Công hay còn gọi là nội công ngoại quốc có nhà chính điện và nhà mái đường song song với nhau và được nối với nhau bằng một ngôi nhà gọi là nhà thiêu hương, nơi sư làm lễ.
• Mẫu nhà thờ mặt bằng chữ Đinh: Nhà thờ chữ Đinh thiết kế giống như kiến trúc chùa chữ Đinh: có nhà chính điện hay còn gọi là thượng điện, là nhà đặt các bàn thờ Phật, được nối thẳng góc với nhà bái đường hay nhà tiền đường ở phía trước.

• Nhà thờ họ có Hậu cung: Là mẫu nhà thờ phổ biến được thiết kế gian thờ phụng riêng gọi là Hậu cung.
• Nhà thờ họ kết hợp nhà ở: Với những công trình kiến trúc Nhà thờ họ Việt Nam kết hợp nhà ở, việc thờ cúng tổ tiên được bố trí ở các gian giữa, chỗ để ở được bố trí 2 bên gian hồi. Tuy nhiên đúng theo truyền thống thì Nhà thờ họ thường được xây tách riêng khỏi nhà ở, có thể nằm trên một mảnh đất riêng biệt, có thể nằm trên khuôn viên đất ở của vị trưởng họ. Song dù thế nào đi nữa thì một nguyên tắc cơ bản luôn lôn phải tuân thủ trong bố cụ Nhà thờ họ là nguyên tắc đăng đối qua trục thần đạo (trục tưởng tượng điq ua chính giữa nhà thờ).

Nguyên tắc đăng đối này bao trùm trong toàn bộ mẫu thiết kế Nhà thờ họ: từ hình khối kiến trúc, trang trí trên kiến trúc, sắp xếp các ban thờ, bài trí nội thất đến bố trí sân vườn cảnh quan phía trước…

Tuy nhiên, do quy mô đầu tư nhỏ nên trang trí trên kiến trúc Nhà thờ họ Việt Nam thường đơn giản, khiêm tốn hơn so với các công trình kiến trúc tín ngưỡng khác của cộng đồng, đặc biệt là hầu như không có các trang trí bên ngoài công trình hoặc nếu có thì cũng được đơn giản hóa tới mức tối đa. Nếu như trên mái các đình, chùa thường có rồng, phượng, mặt nguyệt, các con giống… được làm cầu kỳ, tinh xảo thì trên nóc mái Nhà thờ họ cùng lắm chỉ có bức Đại tự, đầu kìm, đấu cơm, gạch hoa chanh và những chi tiết trang trí hết sức đơn giản.

Thiết kế tôn tạo, trùng tu nhà thờ cổ

Cùng với tín ngưỡng thờ tổ tiên từ ngàn đời, hiện nhiều nhà thờ dòng họ, đặc biệt là nhà thờ cổ đều cần được trùng tu, tôn tạo để giữ được truyền thống gia tộc cho thế hệ mai sau. Bằng những kinh nghiệm và hiểu biết chuyên môn, làng nghề Sơn Đồng luôn sẵn sàng có phương án tư vấn tốt nhất để phục chế hoặc thay thế 1 phần giúp cho các công trình nhà thờ cổ được vẹn toàn và bền đẹp.

Kiến trúc Nhà thờ họ Việt Nam không phải là kiểu kiến trúc mới mẻ hay có những nét đẹp đột phá, độc đáo nhưng đó là nguyện vọng, là điều mong muốn có ý nghĩa lớn lao đối với mỗi người dân Việt Nam vì đó là kiểu kiến trúc truyền thống mang đậm giá trị nhân văn.

Với kinh nghiệm lâu năm về thiết kế các công trình truyền thống cũng như các nhà thờ họ, chúng tôi tự tin mang đến sự hoàn hảo nhất cho các công trình kiến trúc nhà thờ họ Việt Nam.