Cửa võng gỗ mít chế tác bởi các nghệ nhân làng nghề Sơn Đồng

Ý nghĩa của cửa võng trong không gian thờ

Về cửa võng

Cửa võng có hình dáng giống như tấm rèm hình chữ M, được ghép lại bởi ba khung gỗ được chạm khắc tinh xảo và tỉ mỉ, khắc họa những bức tranh mang đậm nét dân gian, ngụ ý về mong ước những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Không phải không gian thờ nào cũng phù hợp để lắp cửa võng. Nếu không gian thờ quá nhỏ, lắp cửa võng sẽ gây mất cân đối, vướng víu trong quá trình thờ cúng, khó chế tác và lắp đặt. Do đó, cửa võng thường được sử dụng cho không gian tương đối rộng như phòng thờ hoặc ban thờ riêng, nhà thờ họ, đình, chùa,... thờ tổ tiên, thần phật, các vị anh hùng dân tộc,...

Cửa võng có nhiều loại, dựa trên các cách thiết kế, chế tác và vật liệu khác nhau, các mẫu cửa võng đẹp phổ biến bao gồm cửa võng gỗ mít, cửa võng gỗ gụ, cửa võng sơn son thếp vàng, cửa võng sơn pu, cửa võng mai điểu, cửa võng tứ linh, cửa võng hồng trĩ,... 

Ý nghĩa trong không gian thờ

Nhờ thiết kế đẹp mắt và đa dạng, cửa võng góp phần làm tăng thêm vẻ trang nghiêm và tâm linh cho không gian thờ. Mỗi mẫu cửa võng lại mang lại cảm giác và ý nghĩa khác nhau, chẳng hạn như cửa võng sơn son thếp vàng sẽ mang lại sự sang trọng, cao quý, còn cửa võng sơn pu sẽ khiến không gian thờ thêm phần cổ kính, mộc mạc.

Bên cạnh ý nghĩa về mặt thẩm mỹ, cửa võng còn có ý nghĩa về tâm linh và phong thủy. Cửa võng đóng vai trò như tấm rèm ngăn cách không gian thờ cúng với không gian bên ngoài, đảm bảo sự trang nghiêm và yên tĩnh cho ban thờ. Cửa võng cũng được coi là tấm chắn ngăn chặn những năng lượng xấu từ bên ngoài xâm nhập vào nơi an vị của tổ tiên, các vị thánh thần.

Khi thắp nhang và thờ cúng, cần đứng trước cửa võng cách khoảng 20cm để thực hiện nghi thức khấn vái và cầu nguyện.

Ưu điểm của vật liệu gỗ mít trong chế tác cửa võng

• Độ mềm dễ chế tác: Gỗ mít có độ mềm tương đối, dễ dàng chế tác thành các chi tiết cầu kỳ trên cửa võng. Điều này cho phép các nghệ nhân tạo ra những hoa văn, họa tiết phức tạp một cách linh hoạt và tinh xảo trên bề mặt của cửa võng.
• Dễ bám sơn: Bề mặt của gỗ mít tương đối mịn, giúp sơn dễ bám lên bề mặt gỗ hơn. Đồng thời, sơn có thể được phủ đều trên bề mặt gỗ, không bị vón cục hay sần sùi.
• Tuổi thọ lâu đời: Gỗ mít có độ bền cao hơn so với một số loại gỗ khác. Yếu tố này giúp kéo dài thời gian sử dụng của cửa võng, ít nguy cơ hỏng hóc hoặc xuống cấp. Thông thường, cửa võng gỗ mít có thể tồn tại hàng chục năm hoặc thậm chí là lâu hơn.

• Ít nứt vỡ và cong vênh: Gỗ mít có tính chất ổn định về kích thước và hình dạng, giúp giảm thiểu hiện tượng nứt vỡ và cong vênh sau thời gian dài sử dụng. Đảm bảo cửa võng giữ nguyên được hình dạng và độ thẳng của thớ gỗ.
• Giá cả phải chăng và nguồn cung sẵn có: Gỗ mít có giá cả phải chăng hơn so với một số loại gỗ khác như gỗ gụ, gỗ hương. Đồng thời, nguồn cung của gỗ mít cũng sẵn có và dồi dào hơn, giúp giảm thiểu chi phí và thời gian cho việc tìm kiếm nguyên liệu.

Cửa võng gỗ mít chế tác bởi các nghệ nhân làng nghề Sơn Đồng

Sơn Đồng là một trong những làng nghề chế tác đồ thờ tâm linh có bề dày lịch sử và văn hóa lâu đời. Chế tác đồ thờ nói chung và cửa võng nói riêng tại Sơn Đồng không chỉ là nghề thủ công đơn thuần mà còn là nét đặc trưng của văn hóa dân gian, tạo nên bức tranh văn hóa truyền thống của làng nghề này.

Các nghệ nhân tại làng Sơn Đồng không chỉ là những thợ mộc giỏi mà còn là những người đam mê và nắm vững nghệ thuật truyền thống. Với nghệ nhân nơi đây, chế tác cửa võng không chỉ là tạo ra một sản phẩm thủ công, mà còn là tạo ra một tác phẩm nghệ thuật tinh tế và trang trọng.

Cửa võng gỗ mít chế tác tại Sơn Đồng có kích thước đa dạng, chế tác theo ý muốn của gia chủ, phù hợp với không gian thờ và theo các cung trên thước Lỗ Ban. Khi đặt chế tác cửa vọng, nhân viên của xưởng chế tác sẽ đến khảo sát không gian thờ, đo đạc các kích thước cần thiết, từ đó tư vấn cho gia chủ kích thước cửa võng phù hợp để đảm bảo mang lại điềm lành và sự hài hòa cho bài trí không gian thờ.

Do gỗ mít có bề mặt mịn, dễ bám sơn nên gia chủ có thể lựa chọn đa dạng loại sơn cho cửa võng, chẳng hạn như cửa võng sơn son thếp vàng hoặc thếp bạc, cửa võng sơn pu, giả cổ,...

Các loại cửa võng chế tác tại Đồ thờ Thông Hồng

Khi chọn các mẫu cửa võng đẹp, phổ biến nhất có mẫu cửa võng hồng trĩ, cửa võng mai điểu và cửa võng tứ linh.

Cửa võng hồng trĩ

Cửa võng được chạm khắc hình hoa hồng và chim trĩ. Họa tiết chim trĩ đại diện cho lòng nhớ về nguồn cội, hoa hồng thể hiện cho tình cảm giữa người với người. Từ đó sử dụng cửa võng hồng trĩ thể hiện cho lòng thành kính và nhớ ơn tổ tiên, người thân đã khuất của con cháu. Hình ảnh hoa hồng và chim trĩ kết hợp với nhau trên cửa võng mang ý nghĩa về tình cảm gia đình bền chặt, tình yêu nguồn cội, quê hương đất nước thắm thiết, sắc son.

Họa tiết trên cửa võng hồng trĩ bao gồm một bông hoa hồng to nhất được đặt ở vị trí trung tâm, dọc theo cửa võng là các bông hồng nhỏ hơn đan xen với họa tiết chim trĩ.

Cửa võng mai điểu

Cửa võng mai điểu chạm khắc hình hoa mai và chim Uyên Ương. Hai sinh vật này tượng trưng cho sự sinh sôi, vinh hiển và hạnh phúc, tình yêu vợ chồng và tình cảm gia đình bền vững và gắn bó. Đồng thời, hình ảnh hoa mai và chim chóc cũng đại diện cho mùa xuân và sự sinh sôi nảy nở, cuộc sống ấm no, trường thọ và an nhiên, tượng trưng cho khởi đầu mới và sự tươi vui trong cuộc sống. Ngoài ra, cửa võng mai điểu còn thể hiện sự hài hòa và trường tồn với thời gian.

Cửa võng tứ linh

Cửa võng tứ linh khắc họa bốn linh vật đại diện cho bốn phương trời, bốn yếu tố cấu thành nên thế gian. Bốn loài linh vật cao quý bao gồm Long, Lân, Quy, Phụng, bắt nguồn từ các linh thần Thanh Long, Bạch Hổ, Huyền Vũ, Chu Tước có nguồn gốc từ bốn chòm sao cùng tên nằm ở bốn phương Đông, Tây, Nam, Bắc. Tương ứng, bốn linh vật này cũng tượng trưng cho bốn nguyên tố cấu thành vạn vật của trời đất theo thứ tự tương ứng là Nước, Gió, Đất, Lửa - các yếu tố chính cấu thành nên cuộc sống thường ngày của con người.

Một số mẫu cửa võng gỗ mít tại Đồ thờ Thông Hồng

Dưới đây là một số mẫu cửa võng gỗ mít chế tác tại Đồ thờ Thông Hồng: