Ý nghĩa và cách bài trí đồ thờ trên bàn thờ gia tiên

Bát hương

Bát hương là món đồ thờ tâm linh không thể thiếu trên bàn thờ của người Việt. Bát hương dùng để cắm nhang, những dải khói từ cây nhang cắm trên bát hương sẽ dẫn đường cho linh hồn người đã khuất trở về với gia đình trong những dịp lễ quan trọng. Do đó, người Việt thường quan niệm bát hương là cầu nối giữa nhân thế và thế giới tâm linh, là biểu tượng của lòng thành kính và ghi nhớ với ông bà, tổ tiên. 

Thông thường, trên bàn thờ, người ta bày ba bát hương: bát lớn ở giữa thờ Thổ Công, bát nhỏ bên trái thờ gia tiên và bát nhỏ bên phải thờ ông Mãnh và bà Cô. Tuy nhiên, mỗi gia đình không nhất thiết phải có cả 3 bát hương hoặc các bát hương không nhất thiết phải đặt chung một bàn thờ. 

Ống cắm thẻ hương

Ống cắm thẻ hương là dùng để đựng các thẻ hương (thẻ nhang) chưa dùng đến, giúp giữ cho không gian thờ gọn gàng và ngăn nắp hơn, đồng thời tạo sự trang nghiêm và hài hòa cho nơi thờ tự. Ống cắm thẻ hương thường được đặt gần bình hoa trên bàn thờ và đảm bảo đối xứng hai bên. 

Tuy nhiên, với những gia đình có bàn thờ kích thước nhỏ hoặc vừa, việc sử dụng ống cắm thẻ hương có thể không cần thiết để tiết kiệm không gian, không tạo cảm giác chật chội trên bàn thờ.

Bộ chén bát cúng cơm

Bộ chén bát cúng cơm thường bao gồm sáu chén nhỏ, dùng để đựng lễ vật cúng trên bàn thờ. Chén bát cúng cơm có thể được làm từ gốm Bát Tràng hoặc các vật liệu khác. Trong các dịp lễ, Tết, hoặc giỗ chạp, bộ chén bát này dùng để bày biện mâm cỗ, dâng lễ vật lên tổ tiên và những người đã khuất. Không chỉ đóng vai trò đựng đồ cúng, bộ chén bát còn thể hiện lòng thành kính và sự tri ân đối với bề trên, góp phần giữ gìn không gian thờ cúng trang nghiêm và truyền thống gia đình.

Bộ đũa trên tủ thờ cúng

Bộ đũa trên tủ thờ cúng thường gồm sáu đôi đũa đặt cùng với bộ bát trên bàn thờ tổ tiên. Những đôi đũa này không chỉ là một phần của bộ đồ thờ tâm linh trên bàn thờ mà còn cho thấy rằng các vị tổ tiên cũng dùng bữa cùng với con cháu. 

Điều này phản ánh niềm tin của người Việt rằng người đã khuất vẫn tồn tại và sinh hoạt trong một thế giới khác, nơi họ vẫn cần thực hiện các hoạt động hàng ngày như ăn uống. Bộ đũa thể hiện lòng kính trọng và sự gắn kết thiêng liêng giữa các thế hệ trong gia đình.

Chóe thờ

Chóe thờ là đồ thờ tâm linh quan trọng trong nghi lễ thờ cúng của người Việt, thường có ba chiếc dùng để đựng muối, gạo và nước hoặc rượu. Chóe thờ biểu thị lòng thành kính và nguyện cầu về sự sung túc và thịnh vượng, thể hiện mong muốn bảo vệ và duy trì sự phồn thịnh trong cuộc sống gia đình. Số lượng chóe thờ có thể thay đổi tùy thuộc vào điều kiện của gia chủ và không gian thờ. 

Bộ ấm trà

Bộ ấm trà thờ là đồ thờ tâm linh quan trọng dùng trong nghi lễ thờ cúng của người Việt, bao gồm một ấm trà, sáu tách nhỏ và một đĩa để đựng ấm chén. Bộ ấm trà này được sử dụng để dâng trà và nước lên tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và tưởng nhớ đến người đã khuất. Người Việt tin rằng tổ tiên vẫn có thể cảm nhận được tình cảm của con cháu và thưởng thức hương vị trà từ thế giới bên kia.

Kỷ chén và nậm rượu

Kỷ chén và nậm rượu thường được làm từ sứ hoặc nhựa. Bộ kỷ chén thường gồm ba hoặc năm chén, đi kèm với hai nậm rượu đặt hai bên. Bộ kỷ chén và nậm rượu thường được đặt trước bát hương và ở chính giữa bàn thờ. Trong nghi lễ thờ cúng, nước và rượu được chuẩn bị sẵn và đổ vào các chén trên kỷ thờ để dâng lên tổ tiên, thể hiện sự kính trọng của con cháu đối với người đi trước.

Đĩa hoa quả (mâm bồng)

Đĩa hoa quả (mâm bồng) được dùng để đựng hoa quả, bánh kẹo và các lễ vật khác để dâng cúng tổ tiên. Mâm bồng thường được đặt cân đối với không gian thờ hoặc có thể đặt hướng về phía Đông, thể hiện sự tôn kính và lòng tri ân đối với người đã khuất. 

Việc bày biện đĩa hoa quả trên bàn thờ không chỉ làm đẹp thêm không gian thờ cúng mà còn mang ý nghĩa cầu mong sự phù hộ của tổ tiên, thể hiện sự biết ơn và kính trọng với người đã khuất.

Lọ hoa, lọ lộc bình

Lọ hoa (lọ lộc bình) là đồ thờ tâm linh dùng để cắm hoa tươi dâng lên tổ tiên. Lọ hoa thường được đặt đối xứng hai bên bàn thờ hoặc một lọ ở phía Tây, giúp tăng thêm vẻ đẹp và sự tôn nghiêm cho không gian thờ cúng. Hoa tươi cắm trong lọ tượng trưng cho sự thanh cao và sự sống, cầu mong sự bình an và may mắn. 

Đèn thờ hoặc nến

Đèn thờ hoặc nến là món đồ thờ không thể thiếu trong không gian thờ cúng. Đèn thờ thường được đặt bên cạnh kỷ chén, tượng trưng cho ánh sáng soi đường cho linh hồn tổ tiên trở về với gia đình, đồng thời tạo không gian trang nghiêm và ấm áp, thể hiện sự hiếu thảo của con cháu đối với tổ tiên.

Tượng, di ảnh hoặc bài vị

Tượng, di ảnh hoặc bài vị là những đồ thờ tưởng nhớ và thể hiện sự kính trọng đối với tổ tiên đã khuất. Các bài vị và di ảnh thường được bày trên bàn thờ một cách cân đối và hài hòa theo quy tắc truyền thống "nam tả nữ hữu". 

Di ảnh có thể được giữ trên bàn thờ từ ba đến nhiều năm sau khi người thân mất, tùy thuộc vào phong tục vùng miền và gia đình. Đối với tổ tiên từ nhiều đời trước, người thờ cúng sẽ sử dụng bài vị hoặc với các vị thần phật, gia chủ thường thỉnh tượng Phật Sơn Đồng trên bàn thờ.