Sự tích về bức tượng Tuyết Sơn trong đạo Phật
Một trong những đặc điểm nổi bật trong kiến trúc chùa cổ Việt Nam là hệ thống mái lợp ngói âm dương, cột kèo chạm khắc tinh tế, tạo nên vẻ đẹp thanh bình và trang nghiêm. Đặc biệt, những pho tượng trong các chùa, được chế tác tỉ mỉ từ chất liệu gỗ quý, thể hiện rõ nét sự tinh xảo và công phu trong nghệ thuật điêu khắc Phật giáo, mang đến không gian thờ tự trang nghiêm và linh thiêng. Những ngôi chùa cổ kính và tượng gỗ đẹp tại Việt Nam không chỉ phản ánh đời sống tâm linh mà còn là chứng nhân cho quá trình phát triển văn hóa, nghệ thuật của dân tộc qua các thời kỳ lịch sử.
Hãy cùng chúng tôi thăm quan 20 ngôi chùa cổ kính lưu giữ nhiều tác phẩm tượng gỗ đẹp, không chỉ có giá trị về mặt nghệ thuật mà còn mang trong mình những giá trị tâm linh sâu sắc, phản ánh vẻ đẹp và sự tinh xảo của nghệ thuật chạm khắc gỗ Việt Nam.
1. Chùa Trấn Quốc
Chùa Trấn Quốc, nằm trên đảo giữa hồ Tây, là một trong những ngôi chùa cổ kính nhất Việt Nam và được coi là biểu tượng tâm linh của thủ đô Hà Nội. Được xây dựng vào thế kỷ thứ 6 thời Lý Nam Đế, kiến trúc của chùa Trấn Quốc là sự kết hợp hoàn hảo giữa yếu tố cổ điển và hiện đại. Mái chùa được lợp ngói âm dương, các cột kèo và chi tiết chạm khắc đều mang đậm nét nghệ thuật truyền thống của dân tộc. Đặc biệt, tòa tháp Bảo Tháp Lục Độ Đài với 11 tầng, cao 15 mét, là điểm nhấn nổi bật trong kiến trúc chùa. Mỗi tầng tháp đều có một tượng Phật A Di Đà bằng đá trắng, tinh xảo và đẹp mắt, thể hiện sự tinh hoa và tài hoa của các nghệ nhân. Lễ hội chùa Trấn Quốc diễn ra vào mùng 1 và 15 âm lịch
2. Chùa Dâu
Chùa Dâu, hay còn gọi là Diên Ứng Tự, tọa lạc tại xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, là ngôi chùa Phật giáo có lịch sử lâu đời nhất Việt Nam. Được xây dựng vào khoảng thế kỷ 3, kiến trúc của chùa Dâu độc đáo và mang đậm phong cách cổ kính. Ngôi chùa được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống với ba gian chính: tiền đường, thiêu hương và thượng điện. Mái chùa được lợp ngói âm dương, cột gỗ chắc chắn, tạo nên vẻ đẹp thanh bình và trang nghiêm.
Trong khuôn viên chùa, nổi bật là tòa tháp Hòa Phong cao khoảng 17 mét, xây dựng từ gạch, có tuổi đời hàng nghìn năm. Đặc biệt, tượng Phật Bà Quan Âm trong chùa được tạc từ gỗ mít, với chiều cao khoảng 2 mét, là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, thể hiện sự tinh tế và tâm huyết của các nghệ nhân.
Lễ hội chùa Dâu diễn ra vào ngày 8 tháng 4 âm lịch, thu hút hàng nghìn Phật tử.
3. Chùa Tây Phương
Chùa Tây Phương, hay còn gọi là Sùng Phúc Tự, tọa lạc trên đỉnh núi Tây Phương, thuộc xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội. Ngôi chùa được xây dựng vào thời Lê Trung Hưng (thế kỷ 16-17) và được tu bổ nhiều lần qua các triều đại. Chùa Tây Phương nổi bật với hệ thống mái lợp kiểu "chồng diêm" ba tầng, mái chùa được lợp ngói đỏ, mỗi tầng mái đều có những đầu đao cong vút, tạo nên sự mềm mại và thanh thoát cho toàn bộ công trình.
Một điểm nhấn đặc biệt của chùa Tây Phương chính là hệ thống các pho tượng La Hán, những tượng gỗ đẹp này được coi là những tác phẩm điêu khắc độc đáo và có giá trị nghệ thuật cao. Các tượng La Hán được tạc từ gỗ mít, có chiều cao khoảng 1.5-2 mét, mỗi pho tượng đều mang một biểu cảm và tư thế riêng, thể hiện sự đa dạng và phong phú trong nghệ thuật điêu khắc Phật giáo. Lễ hội chùa Tây Phương diễn ra vào mùng 6 tháng 3 âm lịch
4. Chùa Phật Tích
Chùa Phật Tích, nằm ở xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, là một trong những ngôi chùa cổ kính và có giá trị văn hóa, lịch sử quan trọng của Việt Nam. Được xây dựng vào thời nhà Lý, khoảng thế kỷ 11, chùa Phật Tích nổi bật với tòa tháp Cửu Phẩm Liên Hoa, cao 32 mét, gồm chín tầng, được xây dựng vào thời Lý. Tháp này không chỉ là biểu tượng của ngôi chùa mà còn thể hiện sự tinh xảo và công phu trong kỹ thuật xây dựng của người xưa. Mỗi tầng tháp đều có cửa sổ nhỏ, giúp thoáng khí và chiếu sáng cho toàn bộ tòa tháp.
Ngoài ra, trong khuôn viên chùa còn có pho tượng Phật A Di Đà ngồi trên tòa sen, cao khoảng 3 mét, được tạc từ đá xanh, là một trong những tượng Phật lớn và cổ nhất Việt Nam.
5. Chùa Cổ Loa, Hà Nội
Chùa Cổ Loa nằm trong khu di tích Cổ Loa, chùa Cổ Loa là một ngôi chùa có giá trị lịch sử cao với kiến trúc độc đáo và ấn tượng.
Chùa Cổ Loa được xây dựng với các vật liệu chính là gỗ và đá, mang đến vẻ đẹp cổ kính và bền vững. Các ngôi chùa trong khuôn viên được thiết kế theo lối kiến trúc truyền thống, kết hợp giữa vẻ uy nghiêm và sự thanh thoát. Các chi tiết chạm khắc trên cột, xà và các bức tường đều được thực hiện tỉ mỉ, với hình ảnh rồng, phượng, hoa lá và các hoa văn truyền thống.
Pho tượng Thánh Tổ bằng gỗ mít, là một pho tượng gỗ đẹp được tạc từ thế kỷ 15, là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc của chùa Cổ Loa. Lễ hội Cổ Loa diễn ra vào ngày 6 tháng Giêng âm lịch.
6. Chùa Chúc Thánh, Hội An
Chùa Chúc Thánh là một trong những ngôi chùa cổ kính và có giá trị văn hóa, lịch sử quan trọng của miền Trung Việt Nam. Được xây dựng vào năm 1671 bởi Thiền sư Minh Hải - Pháp Bảo, chùa Chúc Thánh không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là công trình kiến trúc độc đáo, với hệ thống mái lợp đặc trưng.
Điểm nổi bật trong kiến trúc của chùa Chúc Thánh chính là hệ thống mái lợp kiểu "chồng diêm" – một phong cách kiến trúc tiêu biểu của các ngôi chùa cổ ở Việt Nam. Hệ thống mái này bao gồm nhiều lớp mái xếp chồng lên nhau, tạo nên vẻ bề thế và uy nghi. Mái chùa được lợp bằng ngói âm dương, vừa mang tính thẩm mỹ cao, vừa giúp thoát nước hiệu quả, bảo vệ cấu trúc của ngôi chùa qua hàng trăm năm. Lễ hội chùa Chúc Thánh diễn ra vào ngày 17 tháng 11 âm lịch.
7. Chùa Một Cột, Hà Nội
Chùa Một Cột còn gọi là Diên Hựu tự, được xây dựng vào năm 1049 dưới triều đại vua Lý Thái Tông. Ngôi chùa nổi tiếng với kiến trúc độc đáo, thể hiện tinh thần thanh thoát và uy nghiêm.
Chùa được xây dựng trên một cột đá lớn, mang dáng dấp của một đài sen nở rộ. Đây là biểu tượng của sự thanh tịnh và tinh khiết trong Phật giáo. Cột đá chịu lực chính là một trong những điểm đặc biệt của ngôi chùa, giúp toàn bộ kiến trúc trông như một bông sen vươn lên khỏi mặt nước. Hệ thống mái lợp ngói của chùa Một Cột được thiết kế với sự tinh xảo, các mảng chạm khắc trên mái ngói đều được thực hiện tỉ mỉ, từ hình ảnh rồng, phượng đến các hoa văn trang trí, thể hiện sự khéo léo của các nghệ nhân thời kỳ đó.
Bên trong chùa, pho tượng Quan Âm Bồ Tát bằng gỗ, pho tượng gỗ đẹp này được tạc từ thế kỷ 17, là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Lễ hội chùa Một Cột diễn ra vào ngày 8 tháng 4 âm lịch.
8. Chùa Thiên Mụ, Huế
Chùa Thiên Mụ, hay còn gọi là Linh Mụ, nằm trên đồi Hà Khê bên bờ sông Hương, là một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất của Việt Nam. Được xây dựng vào năm 1601, ngôi chùa này không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo.
Kiến trúc của chùa Thiên Mụ là sự kết hợp hài hòa giữa phong cách kiến trúc Phật giáo và bản sắc văn hóa Việt Nam. Đặc biệt, tòa tháp Phước Duyên cao 21m với bảy tầng, được xây dựng vào năm 1844, là biểu tượng nổi bật của ngôi chùa. Mỗi tầng tháp đều có một tượng Phật nhỏ, thể hiện sự tinh xảo và công phu của các nghệ nhân thời xưa. Lễ hội chùa Thiên Mụ diễn ra vào ngày 19 tháng 2 âm lịch.
9. Chùa Bà Đá, Hà Nội
Chùa Bà Đá, hay còn gọi là Linh Quang Tự, nằm trên phố Nhà Thờ, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, là một trong những ngôi chùa cổ kính và nổi tiếng của thủ đô. Được xây dựng vào thời Lê Thánh Tông (thế kỷ 15),theo phong cách kiến trúc truyền thống của Việt Nam, với mái ngói đỏ, cột gỗ và các chi tiết chạm khắc tinh xảo.
Đặc biệt, pho tượng gỗ đẹp nổi tiếng tại chùa Bà Đá là tượng Phật Bà Quan Âm, được tạc từ gỗ mít, với chiều cao khoảng 2 mét. Tượng Phật Bà Quan Âm được chạm khắc tinh xảo, từng chi tiết trên áo choàng, khuôn mặt đều toát lên vẻ từ bi, nhân hậu. Các chi tiết trang trí trên mái vòm, cột kèo đều được chạm trổ công phu, tạo nên một không gian kiến trúc hài hòa và độc đáo.
10. Chùa Đậu, Hà Nội
Chùa Đậu, hay Pháp Vũ Tự, tọa lạc tại Hà Nội, là một ngôi chùa có kiến trúc cổ kính và đặc sắc. Ngôi chùa được xây dựng với hệ thống mái ngói âm dương, các cột kèo bằng gỗ chắc chắn, mang lại vẻ đẹp thanh bình và trang nghiêm. Đặc biệt, chùa Đậu nổi tiếng với các pho tượng cổ quý giá, được chạm khắc tỉ mỉ từ gỗ và đá. Những bức tượng Phật, Bồ Tát trong chùa đều thể hiện sự tinh xảo, công phu và tâm huyết của các nghệ nhân xưa, tạo nên không gian thờ tự linh thiêng và trang trọng.
11. Chùa Bút Tháp, Bắc Ninh
Chùa Bút Tháp tọa lạc tại huyện Thuận Thành, Bắc Ninh, nổi tiếng với kiến trúc cổ kính và hệ thống tháp cổ. Mái chùa được lợp ngói âm dương, các chi tiết chạm khắc tinh xảo thể hiện sự tài hoa của các nghệ nhân xưa. Điểm nhấn đặc biệt của chùa là tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, được chế tác tỉ mỉ và tinh xảo. Pho tượng Quan Âm này không chỉ là tác phẩm nghệ thuật đặc sắc mà còn là biểu tượng tâm linh của chùa. Lễ hội chùa Bút Tháp diễn ra vào ngày 23 tháng 3 âm lịch, thu hút đông đảo Phật tử và du khách.
12. Chùa Côn Sơn, Hải Dương
Chùa Côn Sơn, nằm tại huyện Chí Linh, Hải Dương, là một ngôi chùa có kiến trúc cổ kính và tinh tế. Mái chùa lợp ngói âm dương, cột kèo chạm khắc công phu, tạo nên vẻ đẹp thanh bình và trang nghiêm. Trong chùa, tượng Phật A Di Đà được đặt trang trọng, mang lại không gian thờ tự tĩnh lặng và linh thiêng. Các chi tiết kiến trúc khác của chùa cũng được chạm khắc tỉ mỉ, thể hiện sự tinh tế và tài hoa của các nghệ nhân. Lễ hội chùa Côn Sơn diễn ra vào ngày 16 tháng Giêng và 18 tháng 8 âm lịch, là dịp để Phật tử và du khách tìm về cội nguồn tâm linh.
13. Chùa Keo, Thái Bình
Chùa Keo, nằm tại huyện Vũ Thư, Thái Bình, nổi bật với tòa tháp chuông gỗ 3 tầng và kiến trúc mang đậm nét văn hóa, tôn giáo của địa phương. Mái chùa lợp ngói âm dương, các chi tiết chạm khắc trên cột kèo đều được thực hiện tỉ mỉ, công phu. Các pho tượng Phật trong chùa được chạm khắc tinh xảo, từng chi tiết đều toát lên vẻ trang nghiêm và thanh tịnh. Tòa tháp chuông gỗ 3 tầng là biểu tượng đặc trưng của chùa, mang lại vẻ đẹp độc đáo và thu hút. Lễ hội chùa Keo diễn ra vào ngày 13 tháng 9 âm lịch, thu hút đông đảo Phật tử và du khách tham dự.
14. Chùa Thầy, Hà Nội
Chùa Thầy, tọa lạc trên núi Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội, nổi bật với hệ thống hang động và kiến trúc cổ kính. Mái chùa lợp ngói âm dương, cột kèo chạm khắc tinh tế, tạo nên không gian thờ tự thanh tịnh và yên bình. Trong chùa, các pho tượng Phật tạc từ đá được đặt trang trọng, mang lại vẻ đẹp linh thiêng và trang nghiêm. Hệ thống hang động tại chùa Thầy cũng là điểm nhấn đặc biệt, thu hút du khách tìm hiểu và khám phá. Lễ hội chùa Thầy diễn ra vào mùng 7 tháng 3 âm lịch, là dịp để Phật tử và du khách tham gia các nghi thức truyền thống và tìm về cội nguồn tâm linh.
15. Chùa Bái Đính, Ninh Bình
Chùa Bái Đính, nằm tại Ninh Bình, là quần thể chùa lớn nhất Việt Nam, nổi bật với tòa tháp Phật Tổ cao 100m. Mái chùa được lợp ngói âm dương, các chi tiết chạm khắc tinh xảo, thể hiện sự tinh tế và tài hoa của các nghệ nhân. Điểm nhấn đặc biệt của chùa là các pho tượng La Hán bằng đồng và những tượng gỗ đẹp, được chế tác tỉ mỉ, mang lại không gian thờ tự trang nghiêm và linh thiêng. Lễ hội chùa Bái Đính diễn ra vào mùng 6 tháng Giêng âm lịch, thu hút đông đảo Phật tử và du khách tham dự.
16. Chùa Giác Lâm, TP. HCM
Chùa Giác Lâm, ngôi chùa cổ nhất TP. HCM, nổi bật với hệ thống mái ngói âm dương và các cột kèo chạm khắc tinh tế. Mái chùa được lợp ngói âm dương, các chi tiết kiến trúc thể hiện sự tài hoa của các nghệ nhân xưa. Bên trong chùa, các pho tượng Phật, đặc biệt là những tượng gỗ đẹp, được chạm khắc tỉ mỉ, từng chi tiết trên áo choàng và khuôn mặt đều toát lên vẻ từ bi, nhân hậu. Lễ hội chùa Giác Lâm diễn ra vào ngày 17 tháng 11 âm lịch, thu hút đông đảo Phật tử và du khách.
17. Chùa Vĩnh Nghiêm, TP. HCM
Chùa Vĩnh Nghiêm, tọa lạc tại TP. HCM, nổi bật với tháp Quan Âm cao 7 tầng và hệ thống mái lợp ngói âm dương. Các cột kèo và chi tiết chạm khắc trong chùa thể hiện sự tinh xảo và tài hoa của các nghệ nhân. Điểm nhấn đặc biệt của chùa là các pho tượng La Hán bằng đá và những tượng gỗ đẹp, mang lại không gian thờ tự trang nghiêm và linh thiêng. Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm diễn ra vào ngày 12 tháng 8 âm lịch, thu hút đông đảo Phật tử và du khách.
18. Chùa Cầu, Hội An
Chùa Cầu, tọa lạc tại Hội An, nổi tiếng với kiến trúc cầu gỗ độc đáo và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Mái chùa được lợp ngói âm dương, các cột kèo chạm khắc hoa văn tinh tế, mang đậm nét nghệ thuật dân gian Việt Nam. Bên trong chùa, các pho tượng Phật, đặc biệt là những tượng gỗ đẹp, được bố trí hài hòa, tạo không gian thanh tịnh và linh thiêng. Lễ hội chùa Cầu diễn ra vào ngày 15 tháng 3 âm lịch, thu hút đông đảo Phật tử và du khách tham dự.
19. Chùa Long Sơn, Khánh Hòa
Chùa Long Sơn, tọa lạc tại Khánh Hòa, nổi tiếng với tượng Phật Thích Ca Mâu Ni ngồi thiền cao 24m và hệ thống mái ngói đỏ. Mái chùa được lợp ngói âm dương, các cột kèo chạm khắc hoa văn tinh tế, thể hiện sự tài hoa của các nghệ nhân. Bên trong chùa, các pho tượng Phật, đặc biệt là những tượng gỗ đẹp, được chạm khắc tỉ mỉ, tạo không gian thờ tự trang nghiêm và linh thiêng. Lễ hội chùa Long Sơn diễn ra vào ngày 19 tháng 2 âm lịch, thu hút đông đảo Phật tử và du khách.
20. Chùa Tam Chúc, Hà Nam
Chùa Tam Chúc, tọa lạc tại Hà Nam, nổi bật với quần thể kiến trúc độc đáo và hệ thống mái lợp ngói âm dương. Các cột kèo và chi tiết chạm khắc trong chùa thể hiện sự tinh xảo và tài hoa của các nghệ nhân. Điểm nhấn đặc biệt của chùa là các pho tượng Phật bằng đồng và những tượng gỗ đẹp, mang lại không gian thờ tự trang nghiêm và linh thiêng. Lễ hội chùa Tam Chúc diễn ra vào ngày 15 tháng 1 âm lịch, thu hút đông đảo Phật tử và du khách.
Khám phá 20 ngôi chùa cổ của Việt Nam mang đến cái nhìn sâu sắc về vẻ đẹp kiến trúc độc đáo và giá trị lịch sử, văn hóa của mỗi chùa. Từ mái ngói âm dương, cột kèo chạm khắc tinh xảo, đến những pho tượng gỗ đẹp được chế tác tỉ mỉ, mỗi ngôi chùa đều lưu giữ một phần ký ức và nghệ thuật của dân tộc.
Hãy cùng Đồ thờ Thông Hồng bảo tồn và tôn vinh những di sản này để những giá trị quý báu tiếp tục trường tồn cùng thời gian. Hãy ghé thăm những ngôi chùa này không để hoàn thành hành trình tâm linh và tìm về cội nguồn, cảm nhận sự bình yên trong tâm hồn.
