Hoành phi, cuốn thư, bức đại tự: Giống hay khác nhau?

Phân biệt hoành phi, cuốn thư và bức đại tự

Hoành phi

Hoành phi là một tấm bảng nằm ngang, thường được lắp cùng đôi câu đối trong thiết kế đền thờ, đình chùa, nhà thờ họ và không gian thờ gia đình. Đây là một phần không thể thiếu trong kiến trúc thờ tự, góp phần tạo nên vẻ trang nghiêm và thanh tịnh cho không gian. 

Hoành phi thường được làm từ gỗ và được chạm khắc tinh xảo với nhiều họa tiết mang đậm nét truyền thống văn hóa người Việt. Hoành phi thường được sơn son thếp vàng, ngoài ra cũng có những mẫu hoành phi câu đối nhà thờ được sơn nền đen chữ đỏ hoặc vàng, hay khảm xà cừ cầu kỳ, đẹp mắt. 

Về hoa văn, hoành phi câu đối nhà thờ thường chạm khắc tinh xảo các hình đầu rồng, đầu chim, hoa văn tứ linh (long, lân, quy, phụng) hoặc tứ thời (lan, cúc, trúc, mai),cũng như các hình mặt trời, mặt trăng và vân mây. Những chi tiết này không chỉ làm tăng thêm tính thẩm mỹ mà còn mang lại ý nghĩa phong thủy tốt, giúp cân bằng và hòa hợp không gian thờ cúng của gia đình.

Mỗi bức hoành phi thường được khắc 3 hoặc 4 chữ đại tự, mang ý nghĩa phong thủy và cầu mong những điều tốt đẹp cho gia đình, dòng họ. Hoành phi thường treo ở vị trí cao nhất trong không gian thờ cúng, hơi nghiêng về phía trước để người nhìn dễ quan sát và tạo sự cân đối.

Cuốn thư

Cuốn thư là một dạng của hoành phi, mang trong mình giá trị văn hóa và phong thủy sâu sắc. Từ xưa, ông cha ta đã sử dụng cuốn thư bằng tre hoặc giấy để ghi chép sử sách. Trong kiến trúc và phong thủy, cuốn thư đóng vai trò như tấm bình phong, không chỉ để bảo vệ không gian thờ mà còn tạo điểm nhấn thẩm mỹ.

Cuốn thư thường có bố cục đối xứng, được khắc họa trông giống một cuốn thư thật. Hai bên cuốn thư thường được chạm khắc hình ảnh cây bút và thanh kiếm, tượng trưng cho kiến thức và sức mạnh, thể hiện sự cân bằng và toàn diện trong cuộc sống. Hình ảnh cây bút đại diện cho tri thức, tinh thần học tập, còn thanh kiếm biểu trưng cho quyền lực và sự bảo vệ. 

Viền ngoài của cuốn thư thường được chạm khắc tinh xảo với các họa tiết rồng phượng, tạo nên vẻ đẹp trang trọng và mang đậm nét truyền thống. Những chi tiết mang ý nghĩa phong thủy tốt lành như tứ linh (long, lân, quy, phụng),mây, mặt trăng, mặt trời,... thường được điểm xuyết để làm tăng thêm vẻ đẹp và cảm giác linh thiêng của cuốn thư.

Cuốn thư được coi như một đồ thờ có thể trấn áp tà khí, bảo vệ không gian sống khỏi những điều không may mắn. Đồng thời, cuốn thư còn tạo sự cân đối và hài hòa, góp phần tăng cường năng lượng tích cực trong không gian thờ và trong ngôi nhà.

Bức đại tự

Bức đại tự là một tấm hình chữ nhật với khung viền chắc chắn, thường xuất hiện trong không gian thờ hoặc kiến trúc truyền thống Việt Nam. Giống như hoành phi, bức đại tự cũng có dạng hình chữ nhật nằm ngang và được khắc họa các họa tiết xung quanh nhưng họa tiết chạm khắc trên đại tự đơn giản hơn. Trên mỗi bức đại tự thường có 3 đến 4 chữ Hán, được khắc tùy theo ý nguyện của gia chủ, thể hiện những giá trị tâm linh, lời chúc phúc hoặc truyền thống gia đình. Bức đại tự mang ý nghĩa phong thủy, giúp cân bằng và hài hòa không gian thờ cúng của gia đình.

Ý nghĩa treo hoành phi, cuốn thư và bức đại tự trong không gian thờ cúng

Phong tục thờ cúng tổ tiên, người thân, các vị thần phật hoặc anh hùng dân tộc đã xuất hiện từ xa xưa và được lưu truyền qua hàng ngàn thế hệ. Mỗi người Việt đều rất chú trọng đến việc chăm sóc và trang hoàng không gian thờ cúng, trong đó, hoành phi câu đối nhà thờ, cửa võng, bàn thờ,... đều là những đồ thờ tâm linh không thể thiếu để tăng thêm vẻ linh thiêng cho không gian thờ, đồng thời tỏ lòng hiếu kính của người đời sau đối với tổ tiên, thần phật. 

Treo hoành phi, cuốn thư và bức đại tự trong không gian thờ cúng không chỉ để trang trí mà còn mang giá trị nghệ thuật, phong thủy và tâm linh sâu sắc. Cuốn thư, bức đại tự và hoành phi câu đối nhà thờ thường xuất hiện tại các nhà thờ họ, đình, đền hoặc trong không gian thờ của gia đình. 

Những dòng chữ trên hoành phi biểu đạt lòng tôn kính của con cháu đối với tổ tiên, ca ngợi công đức của ông bà và truyền tải những lời dạy bảo quý giá cho các thế hệ sau. Bên cạnh đó, các thông điệp như “Phúc, Lộc, Thọ” hay các triết lý sống nhân văn không chỉ có ý nghĩa về mặt nội dung mà còn mang lại phong thủy tốt, giúp gia chủ thu hút điều lành, may mắn và năng lượng tích cực.

Cuốn thư với hình ảnh bức thư pháp cùng cây bút và thanh kiếm thể hiện cho tri thức và sức mạnh bảo hộ. Với các họa tiết rồng phượng và họa tiết phong thủy như tứ linh, tứ quý, tứ thời,... không chỉ tăng vẻ trang nghiêm và linh thiêng cho không gian mà còn mang ý nghĩa trấn áp tà khí, bảo vệ gia đình khỏi những điều xấu xa, tạo sự cân bằng và hài hòa năng lượng trong không gian thờ cúng. 

Hoành phi, cuốn thư, bức đại tự không chỉ làm đẹp không gian thờ cúng mà còn mang tính giáo dục các thế hệ sau về đạo lý, tinh thần đoàn kết, tình yêu nước và tình cảm gia đình. Treo hoành phi, cuốn thư và bức đại tự tạo ra một không gian thờ cúng trang nghiêm, giúp con cháu kết nối với cội nguồn, thể hiện lòng hiếu thảo và sự biết ơn đối với tổ tiên, đồng thời đem lại sự cân đối, hài hòa cho không gian thờ.