Skip to content

Truyền thuyết về Mẫu Đệ Tam trong đời sống tinh thần người Việt

Mẫu Đệ Tam hay còn gọi là Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ, tương truyền là con gái Vua Cha Bát Hải Động Đình, là vị Thánh Mẫu thứ ba trong hàng vị Tam tòa Thánh Mẫu. Bà là người cai quản vùng nước, giúp nhân dân có mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đi biển bình an,...

Câu chuyện về Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ

Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ, hay còn gọi là Mẫu Đệ Tam, Mẫu Thoải, là một trong hàng vị các Thánh Mẫu đứng đầu của tín ngưỡng Tứ Phủ của người Việt, bà là vị Thánh Mẫu cai quản vùng nước và sông hồ.Mau-De-Tam.jpg (65 KB)

Có nhiều truyền thuyết khác nhau kể về thân thế và bà, trong đó có một câu chuyện phổ biến hơn cả. Tương truyền, Mẫu Thoải là con gái của Vua Cha Bát Hải Động Đình Quốc, kết duyên cùng Kính Xuyên là con của Vua Đất. Tuy nhiên, cuộc đời bà trải qua nhiều sóng gió. Vì bị tiểu thiếp Thảo Mai lập mưu hãm hại, bà bị Kính Xuyên vu oan và đuổi lên rừng sâu. Tại nơi hoang dã, bà không những được thú rừng yêu quý, bảo vệ mà còn tình cờ gặp nho sĩ Liễu Nghị. Thương xót cho nỗi oan của bà, Liễu Nghị mang thư cầu cứu của bà về Hồ Động Đình để bẩm báo với vua cha. Nhờ đó, bà được minh oan và sau này kết duyên cùng Liễu Nghị, còn Kính Xuyên và Thảo Mai phải chịu sự trừng phạt.

Bên cạnh đó, có truyền thuyết cho rằng Mẫu Thoải không phải là một người mà là hiện thân của ba vị nữ thần là con gái của Lạc Long Quân và Âu Cơ. Theo dân gian kể lại, ba vị là những người con năm xưa theo mẹ Âu Cơ xuống biển, được giao nhiệm vụ cai quản sông nước. Với tấm lòng yêu nước thương dân, bà thường hiển linh giúp ngư dân vượt qua sóng to gió lớn, được người dân kính trọng và lập đền thờ tại nhiều cửa sông, cửa biển.

Vai trò của Mẫu Thoải trong hàng vị Tam tòa Thánh Mẫu của tín ngưỡng Tứ Phủ

Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ là một trong ba vị Thánh Mẫu của Tam tòa Thánh Mẫu trong tín ngưỡng Tứ Phủ. Bà được tôn kính là vị nữ thần tối cao cai quản cõi nước, bao gồm sông hồ, ao suối và mang trong mình sức mạnh thiên nhiên thanh khiết, uy nghiêm.

Hình tượng của Mẫu Thoải thường được khắc họa với vẻ đẹp thanh tao, dịu dàng trong bộ xiêm y trắng tinh khôi, biểu trưng cho sự tinh thuần của cõi Thủy. Bên cạnh bà thường xuất hiện những loài linh vật quyền uy như rồng hoặc kỳ lân, đại diện cho sức mạnh to lớn và quyền năng của Thánh Mẫu.

Với vai trò cai quản cõi nước, Mẫu Thoải có quyền năng điều khiển sóng gió, tạo ra mưa thuận gió hòa, góp phần vào sự phát triển của mùa màng và sự no ấm của nhân dân. Mẫu Thoải cũng là vị thần bảo hộ cho những người dân chài trên biển, giúp họ đánh bắt được nhiều tôm cá và bình an trở về sau mỗi chuyến ra khơi.

Bên cạnh đó, Mẫu Thoải còn giúp tiêu diệt thủy quái, bảo vệ cuộc sống của con người. Dưới quyền bà, các vị hầu cận như Chầu Đệ Tam hay Cô Bơ Thoải cùng góp phần cai quản và bảo hộ cho muôn dân, mang đến sự an lành cho nhân gian.

Các danh hiệu khác của Mẫu Thoải

Bên cạnh danh hiệu chính thức Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ, bà còn có nhiều danh hiệu cao quý thể hiện cho những vai trò và quyền năng của mình bao gồm:

  • Xích Lân Công Chúa: Xuất phát từ hình ảnh chú Kỳ Lân đỏ thường xuất hiện bên cạnh Thánh Mẫu, biểu trưng cho sự may mắn, thuận lợi và thịnh vượng 
  • Động Đình Công Chúa: Xuất phát từ nơi bà được nuôi lớn - Hồ Động Đình. 
  • Mẫu Đệ Tam Thủy Tiên: Danh hiệu của bà trong khoa cúng.
  • Ngọc Hồ Thần Nữ
  • Thủy Tiên Công Chúa
  • Thủy Cung Thánh Mẫu

Danh-hieu-Mau-De-Tam.jpg (73 KB)

Các đền thờ và ngày khánh tiệc của Mẫu Thoải

Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ được thờ phụng rộng rãi trên khắp Việt Nam, đặc biệt tại các vùng sông nước. Nhân dân lập đền thờ bà để tỏ lòng tôn kính, cầu mong mưa thuận gió hòa, tai qua nạn khỏi, đặc biệt là trước những lần dong buồm ra khơi. Đây cũng là điểm hội tụ và giữ gìn tín ngưỡng và văn hóa dân gian.

Một trong những đền thờ chính và nổi tiếng nhất là Đền Mẫu Thoải Hàn Sơn ở bến Đò Lèn, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Ngôi đền này được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1992 và được xem là nơi thờ Mẫu linh thiêng bậc nhất. Ngoài ra, còn có các đền thờ Mẫu Đệ Tam nổi tiếng linh thiêng khác như:

  • Đền Mẫu Thoải bên sông Kỳ Cùng tại Lạng Sơn.
  • Đền Hạ, Đền Ỷ La, Đền Thượng tại Tuyên Quang.
  • Đền Dầm, hay Đền Xầm Thị tại huyện Thường Tín, Hà Nội, đây là nơi gắn liền với truyền thuyết Hưng Đạo Đại Vương được Mẫu Thoải hiển linh báo mộng, giúp đánh thắng quân xâm lược.
  • Đền Cửa Sông tại Đông Anh, Hà Nội.
  • Đền Bà Áo Trắng tại Yên Bái
  • Đền Cái Lân tại Hạ Long, Quảng Ninh.

Ngoài ra còn nhiều ngôi đền khác rải rác khắp cả nước, đặc biệt là ở khu vực cửa sông. Bên cạnh đó, Mẫu Thoải cũng được thờ trên ban thờ tượng Tam tòa Thánh Mẫu trong những tượng thờ đền điện ở nhiều nơi khác.Mau-De-Tam-tho-cung-Tam-toa-Thanh-Mau.jpg (127 KB)

Ngày 10 tháng 6 âm lịch hàng năm được coi là ngày khánh tiệc của Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ. Vào dịp này, lễ hội được tổ chức long trọng tại các đền thờ Mẫu, đặc biệt là tại Đền Hàn Sơn. Lễ hội thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương đến dâng hương, cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an và cuộc sống yên bình, ấm no, hạnh phúc.

5/5 (1 bầu chọn)