Ý nghĩa bức hoành phi trong văn hóa tâm linh
Bức hoành phi thường có hình chữ nhật và được chạm khắc các họa tiết truyền thống dân gian theo yêu cầu của gia chủ. Trên bức hoành phi thường có 3 đến 4 chữ, mang ý nghĩa về cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đồng thời phản ánh gia phong, chuẩn mực và truyền thống gia đình.
Họa tiết và nội dung trên bức hoành phi
Họa tiết trên hoành phi thường bao gồm hình đầu rồng, chim điểu, hoa lá và một số mẫu hoa văn truyền thống khác. Trong đó, điển hình nhất là các mẫu họa tiết như tứ linh (long, ly, quy, phụng),tứ quý (tùng, cúc, trúc, mai) hoặc tứ thời (lan, cúc, trúc, mai),cùng với họa tiết mặt trời, mặt trăng và vân mây. Những chi tiết này không chỉ làm nổi bật bức hoành phi, tăng thêm vẻ linh thiêng cho không gian thờ mà còn thể hiện tinh thần sáng tạo và nghệ thuật của người nghệ nhân.
Nội dung trên bức hoành phi nhà thờ thường được khắc bằng chữ Hán, ngoài ra cũng có thể khắc chữ Việt theo nét chữ Nho. Những họa tiết và nét chữ này được khắc một cách tỉ mỉ và mềm mại, tạo nên nét độc đáo và uy nghi cho không gian thờ.
Hoa văn và nội dung trên bức hoành phi còn mang ý nghĩa phong thủy, giúp tăng sự linh thiêng cho không gian thờ của gia đình, thể hiện sự độc đáo trong kết hợp nghệ thuật và tâm linh.
Ý nghĩa tâm linh của bức hoành phi
Bức hoành phi nhà thờ là biểu tượng của sự tôn kính và nhớ ơn của con cháu đối với tổ tiên. Món đồ thờ này thường mang ý nghĩa về sự ca tụng và ước nguyện về cuộc sống bình an và hạnh phúc. Chữ viết trên bức hoành phi nhà thờ thường ghi lại những lời răn dạy hoặc thể hiện lòng biết ơn, ca ngợi công đức của tổ tiên, hoặc thể hiện truyền thống gia đình, mong muốn gửi gắm cho hậu thế.
Đồng thời, bức hoành phi nhà thờ cùng với đôi câu đối còn có vai trò như phần ngăn cách không gian bên ngoài và không gian thờ cúng, giúp giữ gìn sự linh thiêng của không gian thờ.
Bên cạnh giá trị về mặt nghi lễ và tâm linh, bức hoành phi cũng được coi là một tác phẩm nghệ thuật, thể hiện sự tinh tế và điêu luyện trong từng chi tiết chạm khắc. Chúng thường được sử dụng như một loại bình phong, tạo ra sự chia cách và che chắn giữa các không gian trong nhà.
Một số mẫu câu khắc trên hoành phi
Một số mẫu câu khắc trên hoành phi nhà thờ, hoành phi phòng thờ gia đình và ý nghĩa tương ứng mà bạn có thể tham khảo:
Phụng Tổ Đường → Thờ phụng tổ tiên
Phụng Gia Tiên → Thờ phụng người đã khuất trong gia đình
Đức Lưu Quang → Đức độ của tổ tiên sáng muôn đời
Vạn Cổ Linh Anh → Tổ tiên linh thiêng muôn thuở
Ẩm Hà Tư Nguyên → Uống nước nhớ nguồn
Mộc Bản Thủy Nguyên → Cây có gốc, nước có nguồn
Tổ Củng Tôn Bồn → Tổ tiên gây dựng, con cháu đắp bồi
Quang Tiền Thùy Hậu → Người đi trước làm gương sáng, để phúc cho con cháu mai sau
Phúc Lộc Thọ → May mắn (phúc),giàu sang (lộc),sống lâu (thọ).
Phúc Mãn Đường → Phúc tới đầy nhà.
Gia môn khang thái → Gia đình mạnh khỏe, yên vui.
Phúc Lai Thành → Mong con cháu gặp được những điều may mắn, bình an và thiện lành.
Lan quế đằng phương → Gia đình đông con, đông cháu.
Ngũ Phúc Lâm Môn → Phú (giàu),quý (sang),thọ (sống lâu),khang (mạnh khỏe),ninh (bình an).
Thiện Tối Lạc → Làm việc thiện sẽ đem lại niềm vui cho con người.
Bách nhẫn thái hoà → Biết nhẫn nhịn giúp giữ hòa khí trong gia đình, dòng tộc.
Lưu ý khi treo bức hoành phi
- Vị trí: Bức hoành phi nên được treo ở vị trí cao nhất ở chính giữa trong không gian thờ, cách bàn thờ khoảng 80cm-1m. Để xác định vị trí chính xác, gia chủ có thể sử dụng vị trí của bát hương đặt làm tâm, kéo thẳng lên phía trên để xác định điểm chính giữa mặt tấm hoành phi, từ đó việc xác định vị trí và treo hoành phi nhà thờ sẽ đơn giản hơn. Thông thường, hoành phi được treo trong phòng thờ gia đình, nhà thờ tổ, nhà thờ họ, phòng khách trong nhà.
- Góc treo: Bức hoành phi cần treo có góc nghiêng khoảng 25-30 độ để thuận mắt người nhìn và tăng thêm độ uy nghi cho không gian thờ.
- Tính cố định: Đảm bảo bức hoành phi được treo cố định và an toàn, tránh xê dịch vì đây được coi là điều không may trong văn hóa tâm linh.
- Kích thước phù hợp: Khi chọn bức hoành phi nhà thờ, gia chủ nên chọn bức có kích thước phù hợp để đảm bảo tính hài hòa và thẩm mỹ cho không gian thờ. Ví dụ, nếu bàn thờ có kích thước 1m35 thì chỉ nên treo bộ hoành phi có chiều cao tương đương hoặc nhỏ hơn và tương tự cho các kích thước khác. Để xác định kích thước bức hoành phi nhà thờ phù hợp nhất cho không gian thờ của mình, bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn của các nghệ nhân chuyên chế tác đồ thờ tâm linh.
Một số mẫu hoành phi chế tác tại Đồ thờ Thông Hồng
Dưới đây là một số mẫu hoành phi nhà thờ chế tác bởi các nghệ nhân làng nghề Sơn Đồng mà bạn có thể tham khảo: